Tăng tốc hợp tác, ngăn chặn chuyển tải bất hợp pháp

Vừa qua, tại trụ sở Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ (CBP) ở Washington D.C, đoàn công tác Bộ Tài chính Việt Nam do ông Âu Anh Tuấn – Phó Cục trưởng Cục Hải quan (Bộ Tài chính) dẫn đầu đã có buổi làm việc với CBP. Hai bên thẳng thắn trao đổi nhiều nội dung trọng tâm, đặc biệt là việc kiên quyết ngăn chặn hành vi chuyển tải bất hợp pháp nhằm lẩn tránh thuế và các biện pháp phòng vệ thương mại.

CBP thông tin, cơ quan này đã xử lý nhiều vụ vi phạm liên quan đến xuất xứ, trong đó có 736 vụ việc liên quan đến hàng hóa từ Trung Quốc và 30 vụ khác từ nhiều quốc gia khác vào Hoa Kỳ. Theo ông Sung Huyn Ha – Giám đốc điều hành phụ trách các vấn đề khu vực thuộc Văn phòng Thương mại Hải quan Hoa Kỳ, hoạt động chuyển tải bất hợp pháp đang ngày càng tinh vi, với hàng loạt “chiêu trò” được công khai quảng bá qua mạng như gửi hàng qua Đông Nam Á rồi đổi container, làm giả giấy tờ xuất xứ.

“Chúng tôi đã phát đi cảnh báo chính thức trên website của CBP, nhấn mạnh rằng việc các công ty Hoa Kỳ tham gia chuỗi hoạt động bất hợp pháp này là vi phạm pháp luật Hoa Kỳ và sẽ bị xử lý nghiêm khắc”, ông Sung Huyn Ha cho biết.

Về phía Việt Nam, ông Âu Anh Tuấn khẳng định: Hải quan Việt Nam đã chủ động triển khai nhiều biện pháp nhằm ngăn chặn hàng hóa từ nước thứ ba đội lốt hàng Việt để trốn thuế nhập khẩu vào Hoa Kỳ. Những biện pháp đó bao gồm: kiểm soát rủi ro theo từng ngành hàng, tăng cường thanh tra sau thông quan, thu thập – phân tích thông tin trong và ngoài nước, thường xuyên rà soát các doanh nghiệp có dấu hiệu bất thường về kim ngạch.

Không những vậy, trong khuôn khổ Hiệp định hỗ trợ lẫn nhau giữa hai nước về lĩnh vực hải quan, Việt Nam đã phối hợp với Hoa Kỳ xử lý hơn 35 vụ việc liên quan đến gian lận xuất xứ và chuyển tải bất hợp pháp từ năm 2019 đến nay.

Phó Cục trưởng Âu Anh Tuấn khẳng định rõ: Quan điểm của Chính phủ Việt Nam và Bộ Tài chính là không cho phép lợi dụng Việt Nam làm điểm trung chuyển để lẩn tránh thuế.

Không chỉ phản ánh hiện trạng, Hải quan Việt Nam còn chủ động đưa ra định hướng tương lai. Cụ thể, Chính phủ Việt Nam đang hoàn thiện kế hoạch sàng lọc các dự án đầu tư có dấu hiệu chỉ gia công đơn giản mà không tạo giá trị gia tăng, đồng thời khuyến khích các dự án công nghệ cao, công nghiệp phụ trợ nhằm đảm bảo đáp ứng tiêu chí xuất xứ.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục chỉ đạo các đơn vị hải quan tại địa phương kiểm tra chặt chẽ những doanh nghiệp FDI nhập nguyên liệu từ nước thứ ba, nhằm phát hiện và ngăn chặn từ gốc các hành vi gian lận”, ông Âu Anh Tuấn nói thêm.

Đáng chú ý, đại diện phía Việt Nam cũng đề nghị phía Hoa Kỳ chia sẻ kịp thời các dữ liệu như danh sách doanh nghiệp rủi ro, hàng hóa tăng/giảm đột biến kim ngạch để hai bên cùng theo dõi và đối chiếu.

Tăng cường trao đổi dữ liệu và an ninh chuỗi cung ứng

Một nội dung hợp tác được kỳ vọng tạo bước tiến mới trong quan hệ hải quan song phương là chương trình trao đổi dữ liệu điện tử với nước ngoài (FECDEP).

“Chúng tôi mong muốn sớm ký Biên bản ghi nhớ (MOU) để hai bên có thể chia sẻ dữ liệu manifest theo thời gian thực, nhằm ngăn chặn các lô hàng rủi ro, không kể nguồn gốc”, ông Sung Huyn Ha – Giám đốc điều hành phụ trách các vấn đề khu vực thuộc Văn phòng Thương mại Hải quan Hoa Kỳ nhấn mạnh.

Hiện phía Việt Nam đang tham vấn nội bộ về nội dung MOU và hai bên đã thống nhất sẽ tổ chức họp kỹ thuật trực tuyến vào cuối tháng 5 hoặc đầu tháng 6/2025 để làm rõ các vướng mắc pháp lý và kỹ thuật, tiến tới ký kết chính thức trong thời gian sớm nhất.

Song song đó, một nội dung quan trọng khác là thảo luận về Sáng kiến An ninh container (CSI) – chương trình do CBP khởi xướng từ năm 2002 sau sự kiện 11/9 nhằm tăng cường an ninh từ xa tại các cảng nước ngoài. CSI hiện được áp dụng tại 69 cảng thuộc 36 quốc gia đối tác, với ba mô hình triển khai: truyền thống, từ xa, đầu mối liên lạc.

“CBP sẵn sàng phối hợp cụ thể để triển khai CSI tại Việt Nam”, ông Sung Huyn Ha nói.

Về phía Việt Nam, ông Âu Anh Tuấn đánh giá: Thời điểm hiện này là thích hợp để thực hiện CSI, khi Việt Nam đã có hai cảng nước sâu Cái Mép – Thị Vải và Lạch Huyện có thể xuất hàng container thẳng sang Hoa Kỳ”. Trên cơ sở mô hình do CBP cung cấp, Hải quan Việt Nam sẽ nghiên cứu để lựa chọn phương án phù hợp nhất.

Ngoài ra, ông Tuấn cũng đề nghị phía CBP tiếp tục hỗ trợ Việt Nam về mặt kỹ thuật, bao gồm đào tạo, nâng cao năng lực cán bộ trong việc đánh giá, nhận diện các hành vi gian lận – yếu tố then chốt để ngăn ngừa tận gốc hoạt động chuyển tải bất hợp pháp.

Anh Minh